#Geloven hoe zit dat? Ben je wel eens verhuisd?

“Vaak gaan onze gesprekken over het feit dat mensen hier naartoe komen. Nemen we ze op? Of houden we ze tegen? Hoeveel mensen mogen dan komen? En hoeveel mensen weren we bij de grens?”

Waarom vertrekken mensen? En wat zegt de Kerk over migranten? Bekijk de video!

Wil je meer weten? Lees dan de Docat. De Docat is de katholieke sociale leer in een eenvoudige vraag-en-antwoordvorm. Lees hieronder alvast verder. De nummers tussen haakjes verwijzen naar het nummer van de vraag in de Docat.

Stan werkt op school. Hij heeft deze vragen voor je:

• Ben je ooit verhuisd? Wat heb je als positief ervaren bij een verhuizing? Wat was spannend? En wanneer je nog nooit bent verhuisd, wat is dan de uitdaging om je hele leven op één plaats te leven?
• Ben je ooit wel eens welkom geheten door anderen? Hoe was het om gastvrij te worden ontvangen?
• Welke mogelijkheden heb jij om mensen - ook vluchtelingen en migranten - gastvrij te kunnen ontvangen?
• Lees de hieronder geciteerde bijbelteksten. Zijn die ook voor onze tijd en ons levensgevoel herkenbaar? Kunnen we er iets van leren voor onze tijd?

Migratie volgens de Docat

(De nummers tussen haakjes verwijzen naar de Docat.)

Migranten

Migratie wordt in veel landen, en vooral in de rijke landen, ervaren als een probleem. In deze landen worden migranten vaak afgeschilderd als ‘gelukszoekers’, en worden ze als een bedreiging gezien voor onze cultuur, onze veiligheid en onze welvaart. Daarbij ontstaat de vraag of migranten wel van onze gastvrijheid gebruik mogen maken, en zo ja, hoeveel migranten dan hier mogen komen.

Maar migratie kent in bijna alle gevallen een onderliggend probleem: onderdrukking, vervolging of oorlog, armoede, nood en ellende. Deze problemen zijn reëel, en zo groot, dat er een zeer grote stroom migranten is ontstaan. Naast de legale migranten (veelal asielzoekers/politieke vluchtelingen) zijn er, zeker in Europa, honderdduizenden “illegalen”, die geen verblijfsrecht bezitten. Omdat zij geen verblijfsrecht bezitten, worden hen vaak fundamentele rechten (zoals inkomen, medische zorg en scholing, maar ook rechtsbijstand) ontzegd. Vaak worden zij uitgebuit, waartegen zij zich niet (legaal) kunnen verzetten, omdat de angst op uitzetting te groot is. Ook de mensen zonder verblijfsvergunning bezitten de waardigheid van de menselijke persoon en hebben daarom rechten (248).

Mensenrechten

Migranten worden vaak geweerd, waarbij in sommige gevallen zelfs de schending van mensenrechten wordt geaccepteerd. Er verdrinken veel mensen in de oversteek van Afrika naar Europa of van de Caribische eilanden naar de VS. Mensen worden na aankomst in kampen met mensonwaardige toestanden geplaatst. Mensen worden zonder dat hun rechten worden onderzocht weer teruggestuurd. En dat terwijl zij niet zonder reden hun thuisland verlaten. Volgens de Kerk hebben christenen de morele plicht hen onderdak te verlenen, omdat zij gezien moeten worden als leden van één grote mensenfamilie (249). “Men moet de gasten ontvangen alsof het om Christus zelf gaat” (Benedictus van Nursia). Of zoals paus Franciscus bij zijn bezoek aan het eiland Lampedusa heeft gesteld: “Wij de hoeder van onze broeder.”

De Bijbel

Migratie, het vreemdeling zijn en het onderdak vinden in andere landen of bij andere volkeren is een steeds terugkerend thema in de Bijbel. Zo verlaat Abraham het gebied Chaldea om een bestaan op te bouwen in het land dat God hem zal wijzen (Genesis 12, 1-3). Isaak verliet het land vanwege een hongersnood, en vestigde zich in de stad Gerar (Genesis 26, 1). En Jozef, Maria en Jezus vluchten naar Egypte omdat koning Herodes hen naar het leven staat (Matteüs 2, 13-15).

De Kerk

De Kerk zet zich vooral in voor de migranten zonder status, de “illegalen”. Daarbij beroept zij zich op de optie voor de armen, die het optreden van Jezus zo karakteriseert (“Want ik was vreemdeling en jullie hebben Mij opgenomen”). Zij streeft naar een meer menselijke benadering van het probleem, niet alleen waar het gaat om de opvang van migranten, maar ook om het wegnemen van de oorzaken van migratie. Zij ziet vier belangrijke oorzaken: onrechtvaardigheid in de internationale handel, ontbreken van duurzame ontwikkelingen, ontbreken van transparantie in de handelsrelaties en het ontbreken van een respectvolle houding (250).

Opnemen en integreren

De goede omgang met migranten kan ook worden beschouwd vanuit het criterium van het morele recht op arbeid voor alle mensen (147). Dat recht mag niet aan mensen worden ontzegd. In het verleden hebben de Westerse landen veel migranten opgenomen om arbeid te verrichten die als minderwaardig werd beschouwd. Daardoor werden arbeidsmigranten als tweederangs burgers beschouwd en zijn nooit echt opgenomen en geïntegreerd. Het is ook de verantwoordelijkheid van de staat zelf om de arbeidsmigranten op een goed manier op te nemen en hen te beschouwen als volwaardige burgers (152).