Wat moeten we doen en wat moeten we stoppen? Paus Franciscus over migranten en vluchtelingen

Paus Franciscus wijdt zijn boodschap voor de Werelddag voor migranten en vluchtelingen aan de vrijheid van eenieder om te emigreren of te blijven. Conflicten, natuurrampen of de onmogelijkheid in eigen land een welvarend bestaan op te bouwen, dwingen miljoenen mensen hun land te verlaten. Dat gold, aldus paus Franciscus, ook voor de Heilige Familie en voor andere migraties in de geschiedenis van het volk Israël. Zo dwong een hongersnood de aartsvader Jacob en zijn familie naar Egypte te trekken waar zijn zoon Joseph hen opving en zorgde voor hun overleving (Genesis 46,6).

Ook nu nog veroorzaken vervolgingen, oorlogen, klimaatverandering en armoede gedwongen migratie. Volgens Franciscus is het een gezamenlijke verantwoordelijkheid deze oorzaken weg te nemen. Dit engagement begint niet alleen met de vraag wat we hiertegen kunnen ondernemen, maar ook met de vraag waarmee we moeten stoppen. De paus roept op de wapenwedloop, het economisch kolonialisme, het plunderen van andermans hulpbronnen en de vernietiging van de schepping als ons gemeenschappelijk huis te beëindigen.

Om ervoor te zorgen dat migratie een echte vrije keuze is, moeten we ervoor zorgen dat ieder in gelijke mate deelt in het gemeenschappelijk goed en toegang heeft tot een integrale menselijke ontwikkeling. “De primaire verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de landen van herkomst en hun leiders,” aldus de paus. “Zij dienen hun land goed te besturen.” Maar zij moeten in staat gesteld worden dit te doen en niet beroofd worden van hun natuurlijke hulpbronnen. Wanneer mensen kiezen voor emigratie moet dit een weloverwogen besluit zijn, teneinde te voorkomen dat grote aantallen mannen, vrouwen en kinderen slachtoffer worden van gevaarlijke illusies en gewetenloze handelaren.

De paus blikt in deze boodschap vooruit op het Heilig Jaar in 2025. Voor het volk van Israël betekende een jubeljaar “een daad van collectieve gerechtigheid”: de terugkeer naar de oude situatie door het kwijtschelden van alle schulden, het herstel van landbezit en het bieden van de mogelijkheid de vrijheid te genieten die eigen is aan de leden van het Godsvolk. In het licht van dit jaar is volgens de paus een gezamenlijke inspanning nodig van individuele landen en de internationale gemeenschap “om ervoor te zorgen dat niemand gedwongen wordt te emigreren en dat iedereen in vrede en waardigheid kan leven in zijn of haar eigen land.” De paus beseft dat dit recht nergens is vastgelegd, maar dat de bescherming ervan een gedeelde verantwoordelijkheid is van de internationale gemeenschap.

De paus nodigt de gelovigen uit om in vluchtelingen “niet alleen een broeder of zuster in nood te zien, maar in hem of haar Christus zelf te herkennen.” En ondertussen, terwijl we ons inzetten om emigratie de vrucht te laten zijn van een vrije beslissing, zijn we geroepen een maximaal respect te hebben voor de waardigheid van elke migrant. Er moet altijd een gemeenschap klaar staan die hem of haar verwelkomt, beschermt en integreert zonder onderscheid en zonder iemand uit te sluiten. Het synodale pad nodigt ons uit om in migranten speciale gezellen op onze weg te zien die we moeten beminnen als broeders en zusters, aldus de paus.

De wereldmigrantendag is in 1914 ingesteld, vlak voor het begin van de Eerste Wereldoorlog. Oorspronkelijk was deze dag bedoeld om het pastorale werk voor de vele Italiaanse migranten in het buitenland te ondersteunen. In 1952 verbreedde paus Pius XII de doelstelling van deze dag en kreeg ze een internationale betekenis. Paus Johannes Paulus II was de eerste paus die sinds 1985 jaarlijks een boodschap voor deze dag publiceerde waarin hij aandacht besteedde aan de actuele migranten- en vluchtelingenproblematiek.

• Lees deze boodschap van de paus (Engels)