Als je niet oplet, werk je zonder dat je het doorhebt mee aan het verspreiden van nepnieuws.
Een lang leven “is een zegen”, een “levend teken van Gods goedheid” dat “veel vrucht kan dragen”. Dat schrijft paus Franciscus in zijn boodschap voor de tweede Werelddag voor grootouders en ouderen. Die wordt gevierd op de vierde zondag van juli. Deze dag werd in 2021 door paus Franciscus ingesteld om de waarde en betekenis van de ouderdom onder de aandacht te brengen. Het is een thema waar hij sinds het begin van zijn pausschap met regelmaat op terugkomt. Sinds februari staat hij er wekelijks in de woensdagcatechese bij stil.
De paus maakt zich grote zorgen over de manier waarop naar ouderen wordt gekeken en dat “terwijl er in de mensengeschiedenis (verhoudingsgewijs - red) nog nooit zoveel van ons zijn geweest”. Door de wereldwijd steeds hogere levensverwachting neemt de vergrijzing sterk toe. Dat leidt er mede toe dat ouderen als een ‘last’ worden ervaren, en ouderen zichzelf ook zo kunnen gaan zien.
“Veel mensen zijn bang voor de ouderdom. Zij beschouwen het als een soort ziekte waarmee ieder contact het beste kan worden vermeden”, schrijft Franciscus. “Ouderen kunnen het beste maar apart in tehuizen worden opgevangen en verzorgd, anders moeten wij dat doen, denken zij.” De paus typeert deze manier van denken als de “mindset van de wegwerpcultuur”, “die ons doet denken dat wij op een of andere manier anders zijn dan de armen en kwetsbaren in ons midden, onaangetast door hun broosheid en afgescheiden van ‘hen’ en hun problemen.”
“De Bijbel ziet die dingen anders”, benadrukt de paus. Een lang leven, leert zij, is een zegen.”
Ouderdom is niet eenvoudig te begrijpen, zelfs niet voor degenen die het ervaren, aldus de paus. Niemand wordt er op voorbereid en het komt soms als een verrassing. Waar de meer ontwikkelde samenlevingen grote sommen geld steken in gezondheidszorg slagen zij er niet in mensen ouderdom te laten begrijpen en waarderen. “Aan de ene kant zijn we geneigd ouderdom van ons af te houden door onze rimpels te verstoppen en te doen alsof we voor altijd jong zijn. Tegelijkertijd wachten we maar af, somber denkend dat we straks ‘geen vrucht meer kunnen voortbrengen’.”
Paus Franciscus zelf neemt de laatste tijd deel aan bijeenkomsten in een rolstoel, omdat hij moeite heeft met lopen. (Foto: Servizio Fotografico Vaticano)
“Pensionering en volwassen kinderen maken veel van de dingen die vroeger onze tijd en energie in beslag namen niet meer zo dringend. De erkenning dat onze kracht afneemt of kwalen zich aandienen kan onze zekerheden ondermijnen. Het hoge tempo van de wereld - dat we moeilijk kunnen bijhouden - lijkt ons geen andere keuze te laten dan impliciet de gedachte te accepteren dat we nutteloos zijn. We kunnen meevoelen met het oprechte gebed van de Psalmist: ‘Verwerp mij nu niet in mijn ouderdom; laat mij niet los nu mijn krachten bezwijken’ (Psalm 71, 9).”
“Toch spoort diezelfde psalm - die mediteert over hoe de Heer aanwezig is in elke fase van ons leven - ons aan om te volharden in hoop. Met de ouderdom en witte haren blijft God ons de gave van het leven geven en ons beschermen tegen het kwaad. Als we op Hem vertrouwen, zullen we de kracht vinden om hem te blijven prijzen (vgl. vv. 14-20). We zullen gaan inzien dat oud worden meer is dan de natuurlijke achteruitgang van het lichaam of het onvermijdelijke verstrijken van de tijd, maar het geschenk van een lang leven. Ouder worden is geen veroordeling, maar een zegen.”
“Deze dingen zullen ons helpen om ons niet als louter toeschouwers te voelen, vanaf onze veranda’s en achter onze ramen.”
“Om deze reden moeten we voor onszelf zorgen en actief blijven in onze latere jaren. Dit geldt ook vanuit geestelijk oogpunt: we moeten ons innerlijke leven cultiveren door het ijverig lezen van het woord van God, het dagelijks gebed, het ontvangen van de sacramenten en deelname aan de liturgie. Naast onze relatie met God moeten we ook onze relaties met anderen cultiveren: in de eerste plaats door liefdevolle zorg te tonen voor onze gezinnen, onze kinderen en kleinkinderen, maar ook voor de armen en degenen die lijden, door hen te benaderen met praktische hulp en onze gebeden. Deze dingen zullen ons helpen om ons niet als louter toeschouwers te voelen, zittend op onze veranda’s of kijkend uit onze ramen, terwijl het leven overal om ons heen doorgaat. In plaats daarvan moeten we leren om overal de aanwezigheid van de Heer te onderscheiden. Net als ‘groene olijfbomen in Gods huis’ (vgl. Psalm 52, 10) kunnen we een zegen worden voor hen die naast ons wonen.”
“Ouderdom is geen tijd om op te geven en de zeilen te strijken, maar een seizoen van blijvende vruchtbaarheid: een nieuwe missie wacht op ons en biedt ons een blik op de toekomst. De speciale gevoeligheid die de ouderen onder ons hebben voor de zorgen, gedachten en genegenheden die ons mens maken, zou opnieuw de roeping van velen moeten worden. Het zou een teken zijn van onze liefde voor de jongere generaties.”
“Wij grootouders en ouderen hebben een grote verantwoordelijkheid: de vrouwen en mannen van onze tijd leren anderen te beschouwen met hetzelfde begrip en dezelfde liefdevolle blik als waarmee we onze eigen kleinkinderen beschouwen. We zijn zelf gegroeid in menselijkheid door voor anderen te zorgen, en nu kunnen we leraren zijn van een manier van leven die vredig is en aandacht heeft voor degenen in de grootste nood. Deze houding kan worden aangezien voor zwakheid of berusting, maar het zullen de zachtmoedigen zijn, niet de agressieven en de beledigende, die de aarde zullen beërven (vgl. Matteüs 5, 5).”
“Ouderdom is geen tijd om de zeilen te strijken, maar een seizoen van blijvende vruchtbaarheid.”
“Beste grootouders, beste ouderen, we zijn geroepen om ambachtslieden te zijn van de revolutie van tederheid in onze wereld! Laten we dat doen door steeds vaker en beter gebruik te maken van het meest waardevolle instrument dat ons ter beschikking staat en, inderdaad, het instrument dat het beste bij onze levensfase past: het gebed. Laten wij als het ware dichters van het gebed worden: laten we een voorliefde ontwikkelen voor het vinden van onze eigen woorden, laten we ons eigen maken wat het Woord van God ons leert. Ons vertrouwend gebed kan veel doen: het kan de kreet van pijn van degenen die lijden begeleiden en het kan helpen harten te veranderen.”
“De Werelddag van grootouders en ouderen is een gelegenheid om nogmaals met vreugde te zeggen dat de Kerk dit wil vieren samen met hen die de Heer - zoals de Bijbel zegt – ‘vervuld heeft met dagen’. Laten we dit samen vieren! Ik vraag u om deze dag bekend te maken in uw parochies en gemeenschappen; om die ouderen op te zoeken die zich het meest alleen voelen. Laten we ervoor zorgen dat niemand zich alleen voelt op deze dag. Het verwachten van een bezoek kan die dagen veranderen waarop we denken dat we niets hebben om naar uit te kijken; uit een eerste ontmoeting kan een nieuwe vriendschap ontstaan. Het bezoeken van ouderen die alleen wonen is een werk van barmhartigheid in onze tijd!”
- Lees de boodschap van paus Franciscus voor de Werelddag voor grootouders en ouderen in de Nederlandse vertaling op rkkerk.nl
Foto: Servizio Fotografico Vaticano
