De eerste week van september verstuurt katholiekleven.nl 8.000 brochures over het kerkgebouw aan ruim vijftig rooms-katholieke parochies en parochiekernen die zich opmaken voor ‘Back to Church: Kerkproeverij’ (15-16 september).
“Er is grote vooruitgang geboekt in het digitale tijdperk, maar een van de dringende kwesties die nog moeten worden aangepakt is hoe wij, als individuen en als kerkgemeenschap, in de digitale wereld moeten leven als ‘liefdevolle buren’ die werkelijk aanwezig zijn en aandacht hebben voor elkaar op onze gezamenlijke reis langs de ‘digitale snelwegen’.” Zo opent het document over sociale media dat het Dicasterie voor Communicatie recent uitbracht.
Digitale media hebben een steeds grotere impact op ons leven. Veel christenen vragen om inspiratie en leiding in hun omgang met de digitale wereld. Daarom publiceerde het Dicasterie voor Communicatie op 13 mei het document ‘Naar volledige aanwezigheid: een pastorale reflectie op engagement met sociale media’. Het document is tot stand gekomen na een uitvoerige consultatie van deskundigen, leraren, young professionals, leken, geestelijken en religieuzen. Het is bedoeld om het gezamenlijk nadenken over de omgang met sociale media te bevorderen.
De parabel van de barmhartige Samaritaan dient als leidraad voor dit document. Digitale ontwikkelingen maken veel goeds mogelijk maar er zijn ook keerzijden. Het Dicasterie voor Communicatie wijst op de digitale kloof tussen ‘digital natives’ die van jongs af aan gewend zijn aan sociale media en ouderen die hieraan moeten wennen. Algoritmes brengen mensen bij elkaar met dezelfde voorkeuren en overtuigingen. Hierdoor maken ze ontmoetingen met anderen onmogelijk en bevorderen ze het individualisme. Het document wijst ook op de gevaren van commercialisering en bedreigingen door haatmails.
Foto: Timon Studler via Unsplash
De barmhartige Samaritaan daagt ons volgens dit Vaticaanse document uit om uit onze comfortzone te stappen en de ander te ontmoeten. Dat is alleen mogelijk als we beseffen dat we allemaal deel uitmaken van een gewonde mensheid en iemand naar ons kijkt en medelijden met ons heeft. Het is de enige manier om onze onverschilligheid te overwinnen, omdat God niet onverschillig is. Het document nodigt christenen dan ook uit van de sociale media ontmoetingsplaatsen te maken. Dit kan door te luisteren naar de ander. De parabel van de barmhartige Samaritaan laat zien dat een ontmoeting tussen twee volstrekte vreemdelingen mogelijk is.
Het document benadrukt daarbij het belang van het luisteren met het hart. De inwendige dialoog met God maakt dit luisteren mogelijk en verhoogt onze competentie hiertoe. De samenstellers van het document hechten veel belang aan spirituele Bijbellezing. Ze wijzen erop dat op internet veel belangstelling bestaat voor de Schrift. Dit biedt volgens hen de mogelijkheid om te komen tot een echte ontmoeting.
“We uiten onze liefde niet alleen door wat we zeggen maar ook door hoe we het zeggen.”
In deze ontmoeting is de stijl van een christen gekenmerkt door tederheid, compassie en nabijheid. We uiten onze liefde niet alleen door wat we zeggen maar ook door hoe we het zeggen. Christenen dienen een betrouwbare bron te zijn. We zijn geloofwaardiger als we samen handelen en tot een gemeenschap behoren. Dat versterkt ook ons christelijk getuigenis.
Het document spreekt in dit verband ook over het belang van storytelling. Wanneer er haatdragende boodschappen verspreid worden, is een tegenverhaal sterker dan een betoog dat op argumenten gebaseerd is. Jezus beantwoordt vaak een vraag door het vertellen van een parabel. Verhalen spelen eveneens een belangrijke rol in de evangelisatie, maar doen dat niet alleen. De systematische uiteenzetting van het geloof zoals gebeurd is in de formulering van geloofsbelijdenissen en theologische werken is evenzeer noodzakelijk.
Foto: Nina Strehl via Unsplash
Mensen zoeken naar iemand die leiding en hoop geeft. Dit vinden ze niet op de traditionele plaatsen. Daarom kijken ze op de sociale media. Daar spelen ‘influencers’ een grote rol. Christenen moeten hun eigen invloed serieus nemen. Iedere christen is een micro-influencer. De christen moet zich ervan bewust zijn dat de waarde van zijn boodschap niet van hem afhangt. Iedere christen heeft de potentie anderen te verbinden met het Koninkrijk van God. Zijn of haar verantwoordelijkheid is groter naarmate hij of zij meer volgelingen heeft. De samenstellers van het document nodigen christenen uit niet individueel te handelen maar als wevers van een gemeenschap. Onze bijdragen dragen het karakter van een getuigenis in het besef dat op het hoogtepunt van de verlossing Jezus Christus geen ‘likes’ kreeg.
Het document gaat tevens kort in op de waarde van het uitzenden van liturgische vieringen. De Kerk wordt gevormd daar waar twee of drie personen in de naam van Jezus bijeenkomen (Matteüs 18, 20). Wanneer we via een uitzending de eucharistie meevieren, moeten we nadenken over de vraag wat eucharistische deelname betekent. De samenstellers van het document merken op dat tijdens de coronapandemie gebleken is hoe weinig aandacht we hebben voor de huiskerk. Ze bepleiten een herontdekking van de relatie tussen de huiskerk en het altaar waar we gevoed worden door de eucharistie en bevestigd worden in ons toebehoren aan de gemeenschap van gelovigen.
We kunnen niet aan een maaltijd deelnemen via een scherm. Wanneer we een maaltijd delen worden al onze zintuigen aangesproken. Het volstaat niet enkel naar de heilige Mis te kijken. Het web is een waardevolle bron maar vervangt de ontmoeting met de Heer in zijn lichaam en bloed niet.
- Website Fully present
- Op de website vind je ook gespreksvragen: download de toolkit
- Lees het document Towards Full Presence: A Pastoral Reflection on Engagement with Social Media (2023)
