Als je niet oplet, werk je zonder dat je het doorhebt mee aan het verspreiden van nepnieuws.
Zoals de Kerk de maanden mei en oktober aan Maria heeft toegewijd, staat zij in juni stil bij het Heilig Hart van Jezus. Komende vrijdag 11 juni viert zij het Hoogfeest van zijn Heilig Hart, het symbool bij uitstek van Gods liefde voor de mensen.
Het menselijk hart geldt als hét centrum van het gevoelsleven. Met een hartje laten we zien dat we van iemand houden, een gebroken hartje dat we verdrietig zijn. Omdat Jezus volledig God en volledig mens is geworden is zijn hart altijd beschouwd als het centrum van de volmaakte liefde.
Het specifiek benoemen van zijn Heilig Hart kwam op in de loop van de Middeleeuwen, toen het accent verschoof van het goddelijke naar het menselijke aspect van Jezus. Dat proces werd ook zichtbaar in de christelijke kunst, die Jezus aanvankelijk vooral afbeeldde als overwinnaar op de zonde en de dood. Als de menselijke natuur van Jezus meer aandacht krijgt, groeit ook de aandacht voor zijn lijden en kruisdood. Met het verbeelden ervan onderstreepten kunstenaars wat Jezus tegen Nikodemus zei: “Zozeer immers heeft God de wereld liefgehad, dat Hij zijn eniggeboren Zoon heeft gegeven, opdat al wie in Hem gelooft niet verloren zal gaan, maar eeuwig leven zal hebben” (Johannes 3, 16).
Het biddend nadenken over het lijden, ‘beschouwen’ genoemd, voerde vanzelf naar de bron van Jezus’ liefde, zijn hart. Daaruit zou, in onze streken met name door de stroming van de Moderne Devotie, een steeds breder verbreide geloofspraktijk ontstaan die uiteindelijk de Heilig Hartdevotie is gaan heten.
“Nu zal Ik ze tot Mij trekken met menselijk medeleven.”
1. Paus Pius XII
Die bestaande praktijk kreeg een extra impuls en bevestiging door de visioenen van de heilige Maria Margaretha Alacoque (1647-1690). In zijn encycliek ‘Haurietis aquas in gaudio’ (‘Met vreugde zult gij water scheppen’) uit 1956 over de H. Hartdevotie benadrukt paus Pius XII dat die visioenen iets bevestigden dat er al was.
Interessant zijn diens verwijzingen naar het Oude Testament, waarin het diepe besef verwoord ligt dat God weliswaar almachtig en vreeswekkend is, maar dat de mensen Hem boven alles aan het hart gaan. Zo citeert hij de profeet Hosea: “Toen Israël een kind was had Ik hem lief, en uit Egypte heb Ik Mijn zoon geroepen - Efraïms opvoeder was Ik en droeg hen in Mijn armen - maar zij begrepen niet, dat Ik voor hen zorgde. Nu zal Ik ze tot Mij trekken met menselijk medeleven, met de koorden der liefde. Ik zal hun misdrijf genezen en ze van harte liefhebben, want mijn toorn is van hen afgewend. Ik zal zijn als de dauw, Israël zal opbloeien als een lelie en wortelschieten als een ceder van de Libanon” (Hosea 11, 1-4; 14, 5-6).
Paus Pius XII wijst bovendien nadrukkelijk op Jezus’ menselijke emoties, door de evangelisten beschreven, over zijn ontroering, verdriet, medelijden, angst en ook toorn. In zijn encycliek verwerpt Pius XII de misvatting dat de Heilig Hartdevotie iets van het verleden is, iets particuliers en niet behorend tot de kerngedachten van het geloof.
“Hij heeft een lichaam en een hart aangenomen.”
2. Paus Benedictus XVI
Het hoogfeest van het Heilig Hart van Jezus valt op de derde vrijdag na Pinksteren. Het is het derde en laatste feest dat volgt op de paastijd, na de Allerheiligste Drie-eenheid en Sacramentsdag. Deze opeenvolging is een soort beweging naar het centrum toe, aldus paus Benedictus XVI in 2008: “Een beweging van de geest die God zelf leidt. Vanuit de oneindige horizon van zijn liefde heeft God willen binnentreden in de grenzen van de geschiedenis en de menselijke conditie; Hij heeft een lichaam en een hart aangenomen zodanig dat wij het oneindige in het eindige zouden kunnen beschouwen, het onzichtbare en onzegbare Mysterie in het menselijk Hart van Jezus van Nazareth.”
“Elke persoon heeft behoefte aan een ‘centrum’ van zijn leven, een bron van waarheid en goedheid waaraan hij zich kan laven in de verschillende situaties van het leven en de last van elke dag”, aldus paus Benedictus. “Elk van ons, wanneer hij zich terugtrekt in stilte, heeft niet enkel nood aan het voelen van zijn eigen hartslag maar veel dieper nog, aan de hartslag van een onuitsprekelijke aanwezigheid, zichtbaar voor de ogen van het geloof en vooral veel méér werkelijk: de aanwezigheid van Christus, hart van de wereld.”
3. Paus Franciscus
Of zoals paus Franciscus het in 2014 op het Hoogfeest van het Heilig Hart stelde: “De liefde, de trouw van de Heer manifesteert de nederigheid van zijn Hart; Jezus is niet gekomen zoals de koningen en machtigen der wereld om de mensen te veroveren, maar om zijn liefde aan te bieden, zachtmoedig en nederig. Dat is de definitie die Hij van zichzelf heeft gegeven: ‘leert van Mij: Ik ben zachtmoedig en nederig van hart’ (Matteüs 11, 29). De betekenis van het Hoogfeest van het Heilig Hart van Jezus (…) is de nederige trouw en zachtmoedige liefde van Christus, die ons de barmhartigheid van de Vader openbaart, steeds meer te ontdekken en ons ermee te omhullen.”
