Titus Brandsma parochies over hun nieuwe heilige

De heiligverklaring zat er al langer aan te komen. Zo was eind vorig jaar al bekend geworden dat het voor de heiligverklaring benodigde wonder erkend was. Dat betreft de medisch niet verklaarbare genezing van kanker in een vergevorderd stadium.

Katholiekleven.nl deed een belrondje langs de pastoors van naar de nieuwe heilige vernoemde parochies. Daar wordt enthousiast maar ook heel nuchter op de heiligverklaring gereageerd. “Iemand wordt niet heilig door een heiligverklaring: het is een officiële erkenning van het feit dat iemand heilig ís”, luidt de eenduidige reactie.

De zaligverklaring, in 1985, erkende dat al, maar dan op het niveau van het land en kloosterorde waartoe hij behoorde. Een heiligverklaring tilt dat naar het niveau van de universele Kerk, legt Arjen Bultsma uit. Hij is pastoor van de Zalige Titus Brandsmaparochie in het Friese Bolsward, Makkum, Witmarsum en Workum. “Wij zijn natuurlijk niet een gewone Titus Brandsmaparochie: hij was een van onze priesterzonen! Dat maakt deze heiligverklaring voor ons heel bijzonder en geeft extra kleur.”

Anno Sjoerd Brandsma werd in 1881 geboren in Oegeklooster, een buurtschap bij Bolsward. Het gezin Brandsma viel onder de St.-Martinusparochie in Bolsward, een voorganger van de huidige parochie die de naam van pater Titus draagt. Titus is de kloosternaam die Anno Sjoerd kreeg bij zijn intreden bij de karmelieten.

De Friese parochie kijkt al jaren uit naar zijn heiligverklaring. Het Titus Brandsma Museum is in het bezit van het kleed met de beeltenis van Titus dat bij zijn zaligverklaring in 1985 aan de loggia van de Sint-Pieter hing. Het museum kreeg dat op voorwaarde dat het opnieuw in het Vaticaan dienst zou doen bij een eventuele heiligverklaring. Het Titus Brandsma Museum, dat is ondergebracht in het museum De Tiid in het monumentale stadhuis, is van plan flink uit te pakken rond de heiligverklaring, aldus een woordvoerder.

Volgens pastoor Bultsma leeft het echt onder de gelovigen. En hoewel Titus “voor ons al een heilige was” geeft de heiligverklaring “toch iets extra’s. Hij heeft het verdiend en het geeft een bijzondere kans om de betekenis van het geloof te onderstrepen. Zijn leven en geloof hebben een actuele waarde”, aldus Bultsma.

“Titus Brandsma is gaan staan voor het geloof en voor de waardigheid van iedere mens. Hij was actief in de media en probeerde tijdens de Tweede Wereldoorlog te voorkomen dat katholieke kranten nationaalsocialistische advertenties zouden opnemen. Jodenvervolging is vanuit katholiek perspectief absoluut ondenkbaar. Daar heeft hij met zijn leven moeten betalen. Kijkend naar de huidige situatie moeten we ook nu de menselijke waardigheid hooghouden. Als katholieken zijn we niet eenkennig: iedereen heeft die waardigheid.”

Een vergelijkbaar enthousiast geluid laat pastoor Tom Buitendijk o.carm. uit Oss horen. “Wij zijn zeer verheugd. Hij wordt niet voor niets de ‘heilige van Oss’ genoemd. Hij heeft heel veel voor Oss betekend”, aldus Buitendijk, die ordegenoot is van Brandsma. De karmelieten hadden een opleidingshuis in de Brabantse stad waaraan Titus les gaf. Hij zag het grote belang van de ontwikkeling van mensen door middel van de media, onderwijs en kennis. Zo werd hij hoofdredacteur van het nieuwsblad De Stad Oss en zette zich in voor de ontwikkeling van een zowel goede katholieke als professioneel vakbekwame pers. Zijn geestelijk adviseurschap van de katholieke pers zou hem uiteindelijk in conflict brengen met de Duitse bezetter en hem zijn leven kosten.

“Titus is ook heel belangrijk geweest voor de oprichting van de school die uiteindelijk is uitgegroeid tot het huidige Titus Brandsma Lyceum. Hij was er directeur en gaf er les”, vertelt Buitendijk. “Hij wilde de arbeiders ‘verheffen’ door een degelijke vorming. Zijn uiteindelijke doel was dat zij goed ontwikkelde, gewetensvolle katholieke christenen zouden worden. Titus heeft heel veel geld losgepeuterd voor de school en voor de oprichting, met hetzelfde doel, van een leeszaal, de huidige bibliotheek.”

Naast het gevoel van dankbaarheid voor wat hij voor Oss heeft betekend, vindt Buitendijk het belangrijk “dat we hem als heilig vereren”. “Om zijn bewogenheid met mensen. Hij zag in iedere mens het beeld van God en zou daarom nooit iemand afschrijven.”

Titus ging al jong naar het kleinseminarie van de franciscanen in Megen. Later zou hij op advies van de franciscanen overstappen naar de karmelieten. Maar hij vergat zijn Friese wortels niet. Integendeel zelfs. Net zoals hij zich in Oss inzette voor de ontwikkeling van mensen deed hij dat voor de Friese taal en cultuur. “Voor hem waren dat twee kanten van dezelfde universaliteit”, zegt pastoor Bultsma. “Aan de ene kant is er hetzelfde geloof, maar dat moet concreet gestalte op de plaats waar je bent en in de cultuur waarin je leeft. Die moet je daarom kennen en ontwikkelen.”

Naast de parochies van Bolsward en Oss maakt ook de Titus Brandsmaparochie Wageningen zich op voor de viering van de heiligverklaring. Deze uit zeven katholieke geloofsgemeenschappen bestaande parochie beslaat een groot gebied van Veenendaal tot Oosterbeek. “Er gaan stemmen op om naar Rome te gaan als het zover is”, zegt pastoor Henri ten Have. “Voor ons was Titus Brandsma al belangrijk, maar krijgt hij door de heiligverklaring een universele betekenis. Het is een goede gelegenheid om te zien hoe zijn leven en geloof ons een nieuwe impuls kan geven. Uiteindelijk gaat het erom, en dat was ook het doel van Titus, om mensen bij God te brengen.” Titus Brandsma heeft het grote belang gezien om vanuit zijn diepe geloof in Christus de dialoog met de samenleving aan te gaan, aldus Ten Have. “Het is de kunst om dat te vertalen naar deze tijd.”

Zowel in Bolsward als Oss zijn de plannen om te vieren al flink in ontwikkeling. In Bolsward vindt op zondagavond 6 maart in de St.-Franciscusbasiliek een oecumenische vesperviering uit dankbaarheid plaats met bisschop Van den Hout van Groningen-Leeuwarden en dominee Herman de Vries. De jaarlijkse gedachtenis van Titus Brandsma, op 27 juli, zal dit jaar extra feestelijk worden gevierd. In Oss zal er feest worden gevierd met een plechtige Mis. Ook de jaarlijkse samenkomst bij het beeld van de nieuwe heilige voor het naar hem vernoemde Lyceum zal extra kleur krijgen. Nu de datum van de heiligverklaring bekend is gemaakt kunnen verdere plannen worden ontwikkeld.

• Lees ook: Heiligverklaring Titus Brandsma groots moment voor Nederlandse R.-K. Kerk (rkkerk.nl)