Op je smartphone vind je tegenwoordig een heleboel smileys. En er komen er steeds meer bij. Weet jij nog wat ze allemaal betekenen?
Een communicatiemiddel is alleen nuttig en kostbaar als het ons ertoe aanzet “dingen te gaan zien die wij anders niet zouden weten, als het kennis op internet zet die anders niet zou circuleren, als het ontmoetingen mogelijk maakt die anders niet plaats zouden vinden.” Dit zegt paus Franciscus in zijn boodschap voor de Wereldcommunicatiedag op 16 mei.
In zijn boodschap schrijft de paus over het doorgeven (communiceren) van het geloof, over journalistiek en over de verantwoordelijkheid van iedereen om goed om te gaan met sociale media.
“Kom dan kijken” is de titel van de boodschap. Het is een citaat uit het evangelie volgens Johannes, waar wordt geschreven over de roeping van de eerste leerlingen. Filippus vertelt aan Natanaël over de ontmoeting met Jezus de Messias. Natanaël is echter sceptisch en zegt: “Uit Nazaret, kan daar iets goeds vandaan komen?” Paus Franciscus constateert: “Filippus probeert hem niet met redeneringen te overtuigen: ‘Kom dan kijken’, zegt hij tegen hem (vgl. Johannes 1, 45-46). Natanaël gaat kijken en vanaf dat ogenblik verandert zijn leven. Het christelijk geloof begint zo. En zo wordt er gecommuniceerd: met directe kennis, voortgekomen uit de ervaring, niet van horen zeggen.”
De paus waarschuwt voor “het risico van een vervlakking in kranten die van elkaar kopiëren, of nieuwsuitzendingen op televisie of radio en websites die in wezen hetzelfde zijn en waar geen plaats is voor onderzoek en reportages.” Hij roept daarom op om “de zolen van de schoenen te verslijten” en “mensen te ontmoeten om de echte verhalen te zoeken of bepaalde situaties met eigen ogen te controleren.” Want, zegt de paus, zonder ontmoeting “blijven wij externe toeschouwers ondanks de technologische vernieuwingen die het mogelijk maken ons te confronteren met een steeds groter wordende werkelijkheid waarin wij ondergedompeld lijken.”
“Wie vertelt ons over het wachten op genezing in de armste dorpen van Azië, Latijns-Amerika en Afrika?”
De paus spreekt zijn dank uit voor de moed van zeer veel journalisten. “Ook de journalistiek vraagt, als ze verslag doet van de werkelijkheid, om daarheen te mogen gaan waar niemand heen gaat: een in beweging komen en een verlangen om te zien. Nieuwsgierigheid, openheid, hartstocht. Wij zijn dank verschuldigd voor de moed en de inzet van zeer veel professionals - journalisten, cameralieden, editors, regisseurs, die onder grote risico’s werken -, als wij bijvoorbeeld beseffen hoe moeilijk de omstandigheden zijn van de minderheden die in verschillende delen van de wereld vervolgd worden; als de vele gewelddadigheden en vormen van ongerechtigheid tegen de armen en de schepping worden aangeklaagd; als over de zeer veel vergeten oorlogen wordt verteld. Het zou niet alleen een verlies van informatie zijn, maar een verlies voor heel de maatschappij en de democratie, als deze stemmen zouden verstommen: een verarming voor onze mensheid.”
Heel concreet thematiseert de paus ook de berichtgeving over de coronapandemie. “Er bestaat het risico alleen met de ogen van de rijkere wereld over de pandemie en zo over iedere crisis te vertellen”, schrijft hij. “Wie zal ons vertellen over het wachten op genezing in de armste dorpen van Azië, Latijns-Amerika en Afrika?” En ook in het rijkere deel van de wereld zijn de armen “geen voorpaginanieuws”, aldus de paus.
Paus Franciscus schrijft in de boodschap over internet. Hij noemt dit “een geweldig middel”, dat echter komt met een verantwoordelijkheid: “Dankzij internet hebben wij de mogelijkheid te vertellen wat wij zien, wat er voor onze ogen gebeurt, getuigenissen te delen. Maar intussen zijn ons allen de risico’s duidelijk geworden van een ongecontroleerde sociale communicatie.” De paus roept daarom op tot verantwoordelijkheidsgevoel “hetzij bij het verspreiden, hetzij bij het ontvangen van de inhoud.”
“De apostel Paulus zou zich zeker van e-mail en de social media bediend hebben.”
Tot slot zegt de paus dat bij communicatie niets ooit het persoonlijk zien kan vervangen. Sommige dingen kan men alleen leren door ze te ervaren. “De blijde boodschap van het evangelie heeft zich in de wereld verspreid dankzij ontmoetingen van mens tot mens, van hart tot hart”, aldus de paus. Alle instrumenten zijn daarbij belangrijk. De apostel Paulus (“de grote communicator”) zou zich zeker van e-mail en de social media bediend hebben, schrijft de paus, maar het waren zijn geloof, hoop en liefde die indruk maakten op de tijdgenoten die hem hoorden prediken, die tijd met hem doorbrachten en die hem meemaakten in vergadering of in een individueel gesprek. “Wanneer zij hem in actie zagen op de plaatsen waar hij zich bevond, constateerden zij hoe waar en vruchtbaar voor het leven de heilsboodschap was waarvan hij door de genade van God de brenger was.”
De Wereldcommunicatiedag (of Werelddag voor de Sociale Communicatie) wordt sinds 1967 elk jaar in mei gehouden. Het werd specifiek door het Tweede Vaticaans Concilie gewenst.
- Lees de boodschap van paus Franciscus voor Wereldcommunicatiedag 2021 op rkkerk.nl
