Op vrijdag 2 maart bracht paus Franciscus een bezoek aan een huis in Rome, waar vrouwen wonen die een straf uitzitten.
In december blikken we terug op het jaar van paus Franciscus. We zetten zijn activiteiten per kwartaal voor je op een rijtje. Wat deed hij? Welke reizen maakte hij? En waar vroeg de paus aandacht voor? Dit is aflevering drie: juli tot en met september.
Paus Franciscus ontving op 4 juli de Russische president Vladimir Poetin in audiëntie. Het was zijn derde ontmoeting met paus Franciscus, eerder spraken zij elkaar in 2013 en 2015. Het onderhoud duurde dit keer een uur. Ze spraken over verschillende onderwerpen, zo werd na afloop bekend gemaakt. Onder andere aan de orde kwamen kwesties met betrekking tot de Katholieke Kerk in Rusland, het ecologische vraagstuk en diverse internationale vraagstukken, met name Syrië, Oekraïne en Venezuela. Ook werden geschenken uitgewisseld. Na afloop sprak president Poetin door met onder anderen staatssecretaris van de Heilige Stoel kardinaal Parolin.
Tijdens een mis voor migranten in de St. Pietersbasiliek deed paus Franciscus op maandag 8 juli een dringende oproep om migranten en andere ontheemden te steunen. “De zwaksten en meest kwetsbare mensen moeten worden geholpen,” zo benadrukte de paus. De speciale viering markeerde de zesde verjaardag van het bezoek van paus Franciscus aan het eiland Lampedusa, waar veel migranten en vluchtelingen aankomen die per boot de Middellandse Zee oversteken. Het was in juli 2013 zijn eerste pastorale reis buiten Rome, vier maanden nadat hij tot paus was gekozen. Veel vluchtelingen en migranten woonden de viering bij, evenals reddingswerkers.
Paus Franciscus ontmoette op 3 augustus 5.000 scouts en gidsen van Europascouts. Zij waren afkomstig uit twintig landen. De pauselijke audiëntie vormde de afsluiting van de ontmoeting ‘Euromoot 2019’, die een week duurde. De paus riep de scouts op “zich aan anderen te geven door te bouwen, te dienen en om anderen te geven.” Dit werkt bevrijdend van binnenuit “en verrijkt de wereld,” aldus paus Franciscus. “Men ontvangt alleen door te geven,” zo benadrukte hij. “Dit is het geheim van het leven.”
De herdenking van de start van de Tweede Wereldoorlog, op 1 september 80 jaar geleden, biedt een kans om na te denken over de gruwelen van de oorlog. Die hoop sprak paus Franciscus uit tijdens de Algemene Audiëntie op 28 augustus, aan de vooravond van deze herdenking. Op 1 september 1939 viel Duitsland Polen binnen, waarna Groot-Brittannië en Frankrijk twee dagen later Duitsland de oorlog verklaarden. We zullen bidden voor vrede, “zodat de tragische gevolgen van haat - die slechts leidt tot vernietiging, lijden en dood - nooit herhaald worden,” aldus de paus.
Paus Franciscus reisde van 4 tot en met 10 september naar drie Afrikaanse landen: Mozambique, Madagaskar en Mauritius. In Mozambique had paus Franciscus een ontmoeting met president Filipe Jacinto Nyusi. Ook sprak hij met bisschoppen, priesters en religieuzen en was er een ontmoeting met jongeren. Op 6 september bracht hij een bezoek aan een ziekenhuis in een buitenwijk van Maputo. Daar sprak hij met personeel en patiënten. Als afsluiting van het bezoek aan Mozambique vierde hij in de stad Maputo met 60.000 gelovigen de eucharistie in een voetbalstadion. Mozambique ging vele jaren gebukt onder een burgeroorlog. Paus Franciscus vroeg de burgers van het land om te blijven werken aan vrede en verzoening, en om hun vijanden en elkaar lief te hebben - ook als de wonden nog niet zijn geheeld: “Jezus roept ons op om elkaar lief te hebben,” aldus de paus.
Vanuit Mozambique reisde paus Franciscus naar Madagaskar. Daar had hij onder meer een onderhoud met president Andry Rajoelina en diverse hoogwaardigheidsbekleders. Hij bezocht ook het graf van de zalige Victoire Rasoamanarivo, de eerste zalige van Madagaskar. Ook hier stond een ontmoeting met jongeren op het programma. Op de tweede dag van zijn bezoek vierde hij de mis in de openlucht op het veld van Soamandrakizay in de hoofdstad. Er kwam een miljoen mensen naar deze viering, waarin de paus zei dat de Heer ons vraagt “onze prioriteiten aan te passen en ruimte te maken om zo van God het centrum en de spil van ons leven te maken.” Een groot deel van de middag van zijn tweede dag in Madagaskar bracht de paus door in de Akamasoa ‘stad van vriendschap’, waar een gemeenschap arme mensen helpt om zichzelf dankzij werk te helpen. Als afsluiting van de dag ontmoette paus Franciscus priesters, religieuzen en seminaristen.
De derde etappe van deze apostolische reis was een eendaags bezoek aan de eilandengroep Mauritius. Kort na zijn aankomst ging hij naar het heiligdom van Maria, Koningin van de Vrede in Port Louis. Dit heiligdom is gelegen op een berg. Op een groot terrein bij dit Maria-oord vierde de paus de eucharistie met 100.000 gelovigen. Paus Johannes Paulus II vierde hier ook de mis bij zijn bezoek in 1989. De paus riep op om “een jeugdige, vreugdevolle en missionaire Kerk te zijn.” In de middag bad hij nog bij het graf van de zalige priester Jacques-Désiré Laval, die de ‘apostel van Mauritius’ wordt genoemd. Ook sprak hij die dag met president Barlen Vyapoory.
Op de Werelddag van de Migrant en de Vluchteling (29 september) onthulde paus Franciscus na afloop van de mis en het angelusgebed een beeld op het Sint Pietersplein. Dit beeld van de Canadese kunstenaar Timothy Schmalz laat een groep vluchtelingen op een boot zien. De figuren op de boot komen uit verschillende culturen en historische tijden. Het beeld heeft als titel ‘Angels Unawares’, een verwijzing naar Hebreeënbrief (13, 2): “En vergeet de gastvrijheid niet; door haar hebben sommigen zonder het te weten engelen onthaald.” Paus Franciscus zei dat hij dit beeld op het Sint Pietersplein geplaatst wilde hebben, “zodat het iedereen kan herinneren aan de evangelische uitdaging van gastvrijheid.”
Paus Franciscus heeft op 30 september voortaan de derde zondag in de tijd door het jaar aangewezen als zondag waarop bijzondere aandacht wordt besteed aan de betekenis van het Woord van God in het leven van de Kerk. De paus deed dat met zijn Motu proprio ‘Aperuit illis’, die deze dag verscheen. De eerste Zondag van het Woord van God vindt plaats op 26 januari 2020, en sluit dan direct aan bij de bidweek voor de eenheid van de christenen (18-25 januari). De paus schreef in zijn apostolische brief onder meer: “Ik verklaar dat de derde Zondag door het Jaar gewijd moet zijn aan de viering, bestudering en verspreiding van het Woord van God. Deze Zondag van het Woord van God zal dus een geschikt onderdeel vormen van de tijd van het jaar, wanneer we aangemoedigd worden om onze banden met het Joodse volk te versterken en om te bidden voor de eenheid van de Christenen. Dit is meer dan een samenvallen in dezelfde tijd: de viering van de Zondag van het Woord van God heeft oecumenisch waarde, omdat de Heilige Schrift aan degenen die luisteren, de weg wijst naar authentieke en solide eenheid.”
