Drie keer barmhartigheid: bidden, doen, ontvangen

De instelling van het feest van de zondag van de Goddelijke Barmhartigheid, dit jaar op 11 april, is door sommigen wel afgedaan als een persoonlijke devotie van de Poolse paus Johannes Paulus II. Hij was het die de troostrijke en hoopvolle boodschappen van Jezus aan zijn landgenote Faustina Kowalska (1905-1938) internationaal onder de aandacht bracht. Bij haar heiligverklaring in 2000 stelde hij als bekroning het feest van Barmhartigheidszondag in. Paus Johannes Paulus overleed in de avond van zaterdag 2 april 2005, op de vooravond van Barmhartigheidszondag, als het feest kerkelijk gezien reeds is begonnen. Velen beschouwen dit als een teken van de Voorzienigheid. Voor Johannes Paulus II was, naar de woorden van zijn opvolger Benedictus XVI, de barmhartigheid het centrale thema van zijn pontificaat. Dit thema heeft ook onder zijn tweede opvolger, paus Franciscus, een centrale rol.

Het feest vindt zijn oorsprong, zoals gezegd, in de boodschappen aan de Poolse zuster Faustina, aan wie Jezus meermaals verschenen is. De kern van deze boodschappen is dat Jezus ernaar hunkert iedere zondaar met zich te verzoenen, ongeacht hoe ernstig de aard van diens zonden zijn. De enige voorwaarde is de eigen zondigheid te erkennen en zijn toevlucht te zoeken tot Gods barmhartigheid, zoals de misdadiger naast Jezus aan het kruis die onmiddellijk vergeving en kwijtschelding verkreeg na zijn belijdenis en vraag om vergeving (Lucas 23, 39-43).

Kenmerkend voor de zondag van de Goddelijke Barmhartigheid is een afbeelding waarop Jezus op zijn hart wijst, waar stralen uit komen, en de tekst “Jezus, ik vertrouw op U”. Het vereren van de afbeelding van de zegenende Christus en het uitspreken van de tekst is een daad van vertrouwen, van zich toewenden tot Jezus en van overgave aan diens barmhartigheid. Dit gebeurt ook bij het bidden van het zogeheten ‘kroontje’ of ook wel ‘rozenkrans van de barmhartigheid’, dat Jezus aan de heilige Faustina heeft geleerd. Het is feitelijk niets anders dan het aanbevelen en toevertrouwen van zichzelf en “de hele wereld” aan Gods barmhartigheid.

Het spreekt voor zich dat Jezus ook vraagt om zelf daden van barmhartigheid te stellen tegenover de naaste, dichtbij en veraf. Dat kan fysiek, door concrete hulp, maar ook door naar iemand te luisteren, serieus te nemen, hoger te achten dan jezelf of door diens nukken te verdragen. Ook wordt ons gebed gevraagd voor de zielen die voor ons onbereikbaar zijn. Iemand die voor een ander bidt wordt omgevormd tot een instrument van Gods barmhartigheid en ontvangt deze ook voor zichzelf.

Het feest van de Goddelijke Barmhartigheid op de zondag na Pasen is een logisch vervolg op de vreugde van de overwinning op de dood. Die wordt een week lang gevierd in wat het paasoctaaf wordt genoemd. Met de verrijzenis is de hemel geopend voor ieder die zich tot Jezus wendt: “al zijn diens zonden er zoveel als korrels zand op aarde”, zoals Hij tegen zuster Faustina zegt.

Jezus heeft haar veertien keer gevraagd om instelling van dit feest, als het ware als bekroning van het paasfeest: “Op die dag staan de diepste diepten van mijn tedere barmhartigheid open. Ik stort een hele oceaan van genaden uit over die zielen die tot de fontein van mijn barmhartigheid naderen. De ziel die te biechten zal gaan en de heilige communie zal ontvangen, zal volledige vergeving van zonden en straf ontvangen. Op die dag staan alle sluizen van de hemel, waardoor de genade vloeit, open.”

De barmhartigheid van Jezus “is de hand die ons telkens weer opnieuw overeind helpt”, aldus paus Franciscus vorig jaar in zijn preek op de zondag van de Goddelijke Barmhartigheid. God weet dat wij telkens opnieuw zullen blijven vallen. Maar Hij zal ons altijd weer overeind helpen. “Hij wil dat wij naar Hem kijken, in plaats van naar ons falen”, aldus de paus.